Δημόσια γη έδωσε το ΥΠΕΧΩΔΕ για ένα ακόμη εμπορικό κέντρο

Στην Αυγή

Ως στυγνός κερδοσκόπος, το ΥΠΕΧΩΔΕ παρέδωσε ένα πολύτιμο κομμάτι, μια δημόσια έκταση στην καρδιά της Αθήνας, για την ανέγερση ενός ακόμη εμπορικού κέντρου στην οδό Πειραιώς, έναν ιστορικό άξονα, που θεωρητικά «αναπλάθεται και αναδεικνύεται» από τη δεκαετία του ’90, καθώς αποτελούσε την τέταρτη παρέμβαση αστικής ανάπλασης μεγάλης κλίμακας στη λησμονημένη πια «ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων».

Το ΥΠΕΧΩΔΕ, σε μια πόλη που ασφυκτιά, έδωσε αντιπαροχή με το σύστημα «μελετοκατασκευή» οικόπεδο 8,7 στρεμμάτων της οδού Πειραιώς, αριθμός 166, κοντά στο Μουσείο Μπενάκη, με αντάλλαγμα τη δημιουργία γραφείων για τη στέγαση μίας και μοναδικής υπηρεσίας του Κεντρικού Εργαστηρίου Δημοσίων Έργων (ΚΕΔΕ), το οποίο στεγάζεται από τον καιρό της ίδρυσής του, το 1950, στην οδό Πειραιώς 166. Μια από τις πολλές υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ, η εν λόγω είναι στην αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων. Το 1999, το κεντρικό κτίριο της υπηρεσίας λαβώθηκε από τον σεισμό της Πάρνηθας και κρίθηκε κατεδαφιστέο. Από τότε, πολλά από τα εργαστήρια της υπηρεσίας στεγάζονται σε κοντέινερ τα οποία βρίσκονται διασκορπισμένα στο οικόπεδο, έκτασης 8.780 τ.μ., το οποίο ανήκει στον Δήμο Ταύρου.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια ο γειτονικός Κεραμεικός και το Γκάζι αναπτύσσονται χωρίς ουσιαστικό έλεγχο και ρύθμιση στις χρήσεις γης με αφέντη την «αγορά». Η μεγάλη άνοδος των τιμών μετακινεί εσχάτως το ενδιαφέρον της αγοράς νοτιότερα στον άξονα της Πειραιώς, προς τις φθηνές ακόμη περιοχές του Ταύρου.

Αποκαλυπτικό είναι το γεγονός ότι την τελευταία πενταετία ανεγέρθηκαν εκεί ένας μεγάλος συναυλιακός χώρος (Pantheon) και ένα εμπορικό κέντρο (Athens Heart), στη συμβολή με τη λεωφόρο Χαμοστέρνας, ενώ σε απόσταση μερικών δεκάδων μέτρων βρίσκεται το νέο Μουσείο Μπενάκη.

Εν μέσω όλων αυτών, το ΥΠΕΧΩΔΕ καθοδηγεί την αγορά του real estate αποφασίζοντας να δώσει δημόσια γη με αντιπαροχή! Για τον λόγο αυτό πραγματοποίησε διεθνή διαγωνισμό μέσα στο καλοκαίρι του 2007 (9 Ιουνίου προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός, με λήξη της προθεσμίας 31 Ιουλίου), ζητώντας για την ΚΕΔΕ ένα κτίριο επιφάνειας τουλάχιστον 10.000 τ.μ. και δίνοντας ως αντάλλαγμα την εξάντληση του υπόλοιπου συντελεστή και αντίστοιχο ποσοστό συνιδιοκτησίας επί του οικοπέδου. Ο διαγωνισμός ακυρώθηκε με απόφαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, Γ. Σουφλιά, επειδή κατατέθηκε μόνο μία προσφορά. Στη συνέχεια επαναπροκηρύχθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Εντέλει κατατέθηκαν τρεις προσφορές, ανάμεσα στις οποίες επελέγη η πιο συμφέρουσα: έδινε στο ΥΠΕΧΩΔΕ κτήριο συνολικής επιφάνειας 13.855 τ.μ. (7.400 τ.μ. υπέργειοι ωφέλιμοι χώροι και τα υπόλοιπα υπόγεια, θέσεις στάθμευσης κ.λπ.).

Με την προσφορά αυτή διαμορφώθηκε αντιπαροχή υπέρ του Δημοσίου στο 47% (το 53% ανήκει στον κατασκευαστή). Επομένως ο ανάδοχος έχει το δικαίωμα να χτίσει συνολικά περί τα 15.000 τ.μ., από τα οποία τα 8.300 υπέργεια (παραδείγματος χάρη το εμπορικό κέντρο Athens Heart, που βρίσκεται λίγο νοτιότερα, περιλαμβάνει περίπου 20.000 τ.μ. εμπορικών χώρων). Η σύμβαση υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 2009 και ήδη ολοκληρώνονται οι απαιτούμενες μελέτες, ώστε να εκδοθεί η οικοδομική άδεια, αν δεν έχει γίνει ήδη. Τον διαγωνισμό κέρδισε η εταιρεία «Νίκη και Πολύμνια», μέλος του επιχειρηματικού ομίλου Παπαθεοχάρη, στον οποίο ανήκει ο παρακείμενος χώρος (Pantheon – Αθηνών Αρένα). Πρόθεση της εταιρείας, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, είναι να ανεγείρει το εμπορικό κέντρο «Pireos Mall», έναν συνδυασμό τουλάχιστον 120 καταστημάτων και ψυχαγωγικών χρήσεων. Περιγράφεται δε ως εμπορικό κέντρο 50.000 τ.μ. με χώρους στάθμευσης για 2.500 Ι.Χ.

Την ίδια ώρα παραμένουν στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΧΩΔΕ οι εξαγγελίες που διαφήμιζαν τους στόχους μελέτης που είχε εκπονηθεί επί υπουργίας Κ. Λαλιώτη. «Η ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας του μεγάλου αυτού οδικού άξονα, μήκους 8,5 χιλιομέτρων, που συνδέει τα μεγαλύτερα ιστορικά κέντρα της χώρας (Αθήνα – Πειραιάς), η ανάδειξή του ως υπερτοπικού πόλου με νέες χρήσεις, πολιτιστικές, αναψυχής, εκπαίδευσης, παραγωγικές, πρασίνου, η αναγνώριση της αρχιτεκτονικής του φυσιογνωμίας και η αισθητική αναβάθμισή του, η αποκατάσταση – προστασία και αξιοποίηση του κτηριακού πλούτου της περιοχής, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις κ.ά.».

Στην πορεία υλοποίησης της μελέτης αναφερόταν ο χαρακτηρισμός ως παραδοσιακού ιστορικού τμήματος της ζώνης εκατέρωθεν της οδού Πειραιώς, από Αθήνα έως Πειραιά, με απόφαση του 1996 και ο χαρακτηρισμός 88 κτηρίων ως διατηρητέων. Στα τέλη του 2004 εγκρίθηκε και η τροποποίηση των γενικών πολεοδομικών σχεδίων των δήμων Αθηναίων, Ταύρου, Ρέντη, Μοσχάτου και Πειραιά, κατά μήκος της Πειραιώς. Μετά ήρθαν… τα Μall.

Τα γκέτο του σήμερα, φιλέτα του αύριο

Του Προκόπη Γιογιακά, στα Νέα.

Γειτονιά του μέλλοντος αποτελεί σύμφωνα με ειδικούς το γκέτο που έχει δημιουργηθεί γύρω από την Πλατεία Ομονοίας.

Η αύξηση του αριθμού των μεταναστών, αλλά και το κλίμα της ανασφάλειας που βιώνουν κάτοικοι και καταστηματάρχες που δραστηριοποιούνται γύρω από την «απαγορευμένη πόλη»- που περικλείεται από την Ευριπίδου, τη Μενάνδρου, τη Σοφοκλέους, τη Γερανίου την Ικτίνου και τη Σωκράτους – από τις ταραχές, τη διακίνηση των ναρκωτικών, τις κλοπές και την πορνεία, έχουν ρίξει τις τιμές των ακινήτων τουλάχιστον κατά 20% έως 25%. «Μεγαλοκατασκευαστές και εφοπλιστές έχουν ήδη προβεί σε αγορές στην Πλατεία Θεάτρου και στις γύρω περιοχές, εκμεταλλευόμενοι την πτώση στις τιμές των ακινήτων», επισημαίνει η αντιπρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αθήνας κ. Μίνα Χαρμπαλή. «Εάν λυθεί το πρόβλημα με τους μετανάστες οι τιμές θα εκτιναχθούν στα ύψη, αφού αυτό το κομμάτι της Αθήνας έχει από τα μεγαλύτερα πλεονάσματα σε κτιριακό δυναμικό».

Από τον Δήμο Αθηναίων θεωρούν ότι δεν έχουν χάσει τον έλεγχο. «Η εκτίμηση είναι ότι μέσα στα επόμενα 8-10 χρόνια η περιοχή θα αλλάξει», λέει στα «ΝΕΑ» η τοπογράφος- υπεύθυνη της Μονάδας Υποστήριξης και Αξιολόγησης του Δήμου Αθηναίων κ. Τασία Λαγουδάκη. «Δεν θέλουμε να αλλάξουμε τον χαρακτήρα της περιοχής που αποτελούσε την καρδιά τού εμπορίου της Αθήνας, αλλά να συνδυάσουμε την εμπορική χρήση στο ισόγειο των κτιρίων και την κατοικία- κυρίως loft- από τον 4ο όροφο και άνω, με κίνητρο τη θέα στην Ακρόπολη».

Όπως υποστηρίζει ο αρχιτέκτονας- δρ πολεοδόμος κ. Σπύρος Τσαγκαράτος «η περιοχή θα υποβαθμίζεται συνεχώς, τουλάχιστον για μία ακόμη πενταετία, οπότε και θα αρχίσουν να αγοράζουν πάμφθηνα όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες. Παράλληλα, μεγάλο μερίδιο επί των ακινήτων θα αποκτήσουν και οι τράπεζες, κυρίως από κατασχέσεις, τα οποία κάποια στιγμή θα δημοπρατήσουν… Θα πρέπει ωστόσο να ξεκαθαριστεί ότι γι΄ αυτή την απαξίωση οι μετανάστες είναι απλώς το άλλοθι και η πραγματική αιτία της κρίσης είναι το γεγονός ότι η περιοχή έχει αφεθεί στην τύχη της, χωρίς κανένα μέτρο ανασυγκρότησης».

Επενδύσεις γύρω από το γκέτο.

Την ώρα που η περιοχή γύρω από το δημαρχείο της Αθήνας απαξιώνεται, στο Μεταξουργείο, το Γκάζι και τον Κεραμεικό άλλοτε παλιά και εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτίρια και αποθήκες μετατρέπονται σε περιζήτητες κατοικίεςκυρίως loft- με τιμές που ξεπερνούν τις 4.000 ευρώ. Και όπως φαίνεται, υπάρχει χώρος για επενδύσεις αφού μόνο στο Μεταξουργείο έχουν καταγραφεί 211 εγκαταλελειμμένα κτίρια και 110 στου Ψυρή.

«Πάντα υπάρχουν αυτοί που ενδιαφέρονται να αγοράσουν στο κέντρο. Απλώς τώρα, λόγω της έκρυθμης κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, οι επιχειρηματίες αγοράζουν ιδίως ακίνητα- κυρίως – γύρω από την Πλατεία Θεάτρου, αλλά κρατούν στάση αναμονής σε σχέση με τις επενδύσεις που πρόκειται να κάνουν» επισημαίνει ο πολιτικός μηχανικός κ. Κώστας Πολίτης, η εταιρεία του οποίου βρίσκεται πίσω από το «Τhision Lofts» της οδού Πειραιώς και το «Μy Loft» στο παλιό εργοστάσιο φανελοποιίας της οδού Αλκμήνης στον Κεραμεικό. «Αυτή η κατάσταση έχει επίδραση και στην τάση των Loft».

Όπως αναφέρει ο καθηγητής Πολεοδομίας- αντιπρύτανης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο κ. Γιάννης Πολύζος, «έχει αποδειχθεί ότι τα παλιά κτίρια με αρχιτεκτονικό ή ιστορικό ενδιαφέρον είναι ελκυστικά για επενδύσεις. Αυτό συνεπάγεται αύξηση τιμών γης και κτιρίων».

«Μεγαλοκατασκευαστές και εφοπλιστές έχουν ήδη προβεί σε αγορές στην Πλατεία Θεάτρου και στις γύρω περιοχές εκμεταλλευόμενοι την πτώση στις τιμές των ακινήτων», λένε οι μεσίτες

Οι Κινέζοι κρατούν ψηλά τις τιμές στα μαγαζιά

Με τα καταστήματα η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική και δεν υπάρχει η εγκατάλειψη που συμβαίνει στα γραφεία. «Οι τιμές των ενοικίων στα καταστήματα δεν πέφτουν επειδή υπάρχουν πολλοί ξένοι – κυρίως Κινέζοι- που πληρώνουν μετρητά όσα τους ζητήσουν», επισημαίνει ο έμπορος κ. Τάσος Παγανόπουλος, που διατηρεί κατάστημα με εποχικά είδη επί της οδού Σωκράτους. «Ελπίζω να αλλάξει η κατάσταση και αυτός είναι ο λόγος που αγόρασα το διπλανό ερειπωμένο κτίριο.

Στο μεταξύ, περιμένω και δεν προχωράω σε καμιά κίνηση».

Στην… «απαγορευμένη πόλη» που είχε δημιουργηθεί σε απόσταση αναπνοής από την πλατεία Ομονοίας, τα αρώματα από τα μπαχαρικά ανακατεύονται με την μπόχα από τα γύρω στενά και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, όπου πολλοί- κυρίως μετανάστες- ζουν σε απαράδεκτες συνθήκες υγιεινής παρέα με τα… τρωκτικά! «ΤΑ ΝΕΑ» βρέθηκαν σε ένα τέτοιο γραφείο στον 6ο όροφο, επί της οδού Σοφοκλέους 41. «Μένουμε 15 άτομα και πληρώνουμε 130 ευρώ τον μήνα ο καθένας», λέει ο Νάσερ από το Μπανγκλαντές, που μένει στην Ελλάδα 4 χρόνια. Τα στρώματα είναι τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο και τα ρούχα χρησιμοποιούνται σαν προσκέφαλα. Παντού πεταμένα παπούτσια. Το ένα από τα δωμάτια έχει μετατραπεί σε αυτοσχέδιο μαγειρείο, όπου ένας από τους μετανάστες έχει αναλάβει τον ρόλο του μάγειρα με το ανάλογο «χαρτζιλίκι» από τους υπόλοιπους.

Μόλις κλείσουν τα μαγαζιά, η περιοχή με το «πολυεθνικό χρώμα» δεν δείχνει και τόσο ελκυστική, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που φοβούνται να κυκλοφορήσουν σε αυτούς τους δρόμους… «Στις 2 το μεσημέρι κλείνουμε το γραφείο», λέει ο ασφαλιστής κ. Γιώργος Μαργαρίτης, που διατηρεί ασφαλιστικό γραφείο στον ημιώροφο, στην οδό Ικτίνου 4. «Πελάτη δεν μπορείς να δεχθείς από το μεσημέρι και μετά, αφού ο κόσμος φοβάται να κυκλοφορήσει. Το γραφείο το κρατάμε επειδή έχουμε το ομαδικό πρόγραμμα ασφάλισης του σωματείου εργαζομένων της ΕΘΕΛ».

Μακροπρόθεσμη επένδυση

«Αν αναλογιστεί κανείς την εμπειρία άλλων μεγάλων πόλεων διαπιστώνει ότι όπου παρατηρήθηκαν συνθήκες υποβάθμισης των ιστορικών κέντρων ή άλλων περιοχών τους, νομοτελειακά ακολούθησε η πολεοδομική αναβάθμισή τους», υποστηρίζει ο δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης.

Ο ίδιος αναφέρει: «Για το τμήμα του ιστορικού κέντρου από Αθηνάς, Ερμού, Πλατεία Κουμουνδούρου, Πειραιώς προχωρούν τα έργα για την ανάπλαση της οδού Αθηνάς και δύο άλλα προγράμματα ανάπλασης. Το πρώτο για την περιοχή του Ψυρή και το δεύτερο για το τμήμα που περιλαμβάνεται από την Ευριπίδου έως και την περιοχή γύρω από την Ομόνοια, όπου προβλέπεται η απομάκρυνση του ΟΚΑΝΑ».

Όπως υποστηρίζει η πολεοδόμος- διευθύντρια στην Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων κ. Ντόρα Γαλάνη, «η κατάσταση στην περιοχή μπορεί να αλλάξει μόνο με την επιστροφή της κατοικίας στο κέντρο. Μόνο με πολεοδομικές παρεμβάσεις δεν λύνεται το πρόβλημα εάν ταυτόχρονα δεν υπάρχουν μέτρα και δράσεις για τη μεταναστευτική πολιτική».

Τα μηνύματα μέχρι στιγμής για την επιστροφή της κατοικίας δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ελλάδας κ. Τάκη Γεωργακόπουλο «κανένα σχέδιο αναβάθμισης της περιοχής δεν έχει προχωρήσει. Η περιοχή ωστόσο αποτελεί μακροπρόθεσμη επένδυση. Τι πρέπει να γίνει; Στη Σοφοκλέους και την Ευριπίδου είναι όλο το εμπόριο του μπαχαριού και αυτό πρέπει να αναδειχθεί για την προβολή της περιοχής. Έπειτα, πρέπει να γίνει ευρύτατη αποκατάσταση των διατηρητέων που υπάρχουν».

Σύμφωνα με τον κ. Πολύζο «η περιοχή μπορεί να μην είναι ελκυστική για οικογένειες με παιδιά, όμως διαθέτει ορισμένα χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν ενδεχομένως να προσελκύσουν άτομα ή ζευγάρια και οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων. Αυτά είναι η καλή εξυπηρέτηση από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, καθώς και οι χαμηλές τιμές των διαμερισμάτων».

Από την πλευρά του, ο σύμβουλος διαχείρισης ακινήτων κ. Νίκος Γιαννουλέλης θεωρεί ότι «είναι υψηλού ρίσκου οι επενδύσεις σε αυτήν την περιοχή». Όπως λέει, «αφορούν εταιρείες real estate κατά κύριο λόγο και έπειτα ιδιώτες που έχουν χρήματα και δεν βιάζονται να έχουν άμεσο κέρδος. Και η οικονομική κρίση έβαλε έναν φραγμό σε τέτοιου είδους σχέδια. Ένα άλλο πρόβλημα για το γκρέμισμα των παλιών κτιρίων είναι τα πολλά αρχαία που μπλοκάρουν τους επενδυτές».

Η «γεωγραφία» των μεταναστών

Γύρω απο τις Πλατείες Θεάτρου, Ομονοίας, Βάθης και Μεταξουργείου συγκεντρώνονται οι μετανάστες από το Πακιστάν, το Μπανγκλαντές, την Ινδία και άλλες χώρες της Ανατολής. Επίσης, οι Βούλγαροι είναι συγκεντρωμένοι γύρω από την Ομόνοια και την Πλατεία Βαθης και συνυπάρχουν με άλλες μεταναστευτικές ομάδες από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Οι Αφρικανοί προτιμούν τις γειτονιές της Κυψέλης και των Πατησίων, ενώ οι Πολωνοί έχουν δημιουργήσει τη δική τους περιοχή με μαγαζιά, σχολεία και εκκλησία στη Μιχαήλ Βόδα, στην Πλατεία Βάθης και στην Κυψέλη. Όσον αφορά τους Αλβανούς, όπως προκύπτει από την ερευνα, παρατηρείται μετακίνησή τους από την Ομόνοια και το Μεταξουργείο προς τον Άγιο Παντελεήμονα, τα Κάτω Πατήσια και την Άνω Κυψέλη.

Όπως προκύπτει από έρευνα που πραγματοποίησε ο Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (το διάστημα 2005-2007, χρησιμοποιώντας τα στοιχεια της απογραφής τού 2001) με επικεφαλής την καθηγήτρια κ. Ντίνα Βαΐου, «η Αθήνα σε αντίθεση με πολλές πόλεις του ευρωπαϊκού Βορρά δεν έστειλε τους μετανάστες σε απομονωμένες περιφέρειες».

Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου ο μισός πληθυσμός των μεταναστών σε όλη τη χώρα βρίσκεται συγκεντρωμένος στην Αττική, αντιπροσωπεύοντας το 10% του συνολικού πληθυσμού της. Ειδικότερα, σε σύνολο 698.012 μεταναστών (με βάση την επίσημη καταγραφή του 2001) στην Αττική κατοικούν οι 376.732 και στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Πρωτευούσης οι 321.280.