Της Όλγας Μπαλαούρα
Στο Μεταξουργείο έχουμε αναφερθεί ξανά με αφορμή την καταστολή από τον δήμο Αθηναίων της κατάληψης που στεγαζόταν στο κέλυφος του παλιού μεταξουργείου Δουρούτη (Μυλλέρου και Γερμανικού), προκειμένου να ξεκινήσουν έργα για τη δημιουργία μιας «ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης».
Τότε, πέρα από την εναντίωσή μας σ’ αυτή καθαυτή την έξωση, είχαμε αναφερθεί και σε ορισμένα ευρύτερα ζητήματα που αφορούν την περιοχή. Το Μεταξουργείο αναδεικνύεται σε πόλο νέων χωρικών μετασχηματισμών, που δείχνουν την επικράτηση μιας νέου τύπου πολεοδομικής στρατηγικής σχετιζόμενης με τις σύγχρονες διαδικασίες (επαν)επένδυσης στον αστικό χώρο από μεγάλες εταιρείες real estate.
Αυτή η νέα πολεοδομική στρατηγική που στοχεύει στην «αναγέννηση» των έως πρόσφατα υποβαθμισμένων περιοχών και στην απόδοσή τους σε μια νέα μεσοαστική τάξη, είναι γνωστή διεθνώς ως «εξευγενισμός» των κέντρων των πόλεων. Είναι μια διαδικασία που δημιουργεί μεγάλες χωρικές πολώσεις μέσα στην πόλη. Μέσω των μηχανισμών της αγοράς ανεβάζει τις αξίες γης και εκτοπίζει τα λαϊκά στρώματα και τους μετανάστες ενώ, παράλληλα, το κράτος (ή η τοπική αυτοδιοίκηση) αναλαμβάνει με σημειακές αναπλάσεις (ή απλώς με εξαγγελίες αναπλάσεων) ή και άμεσες χωροθετήσεις νέων «ευγενών» χρήσεων και με εξώσεις «ενοχλητικών», έναν επίσης ενεργό ρόλο στην αλλοίωση των ιστορικών χαρακτηριστικών των γειτονιών και των κοινοτήτων.
Στο Μεταξουργείο φαίνεται ότι, όποιο κι αν είναι το κοινωνικό και πολιτικό κόστος, ανοίγει το πεδίο για την ανάπλαση από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Ήδη η περιοχή έχει προσελκύσει επενδύσεις του δημοσίου ή μη κερδοσκοπικών φορέων, που κατευθύνονται στη δημιουργία κτιρίων πολιτισμού προκειμένου να «αναπτυχθεί και εξελιχθεί μια υποβαθμισμένη περιοχή της πόλης σε πόλο έλξης πολιτιστικών δραστηριοτήτων που θα πλαισιώνονται από νέες και παλιές πολυτελείς κατοικίες».
Σε αυτή την κατεύθυνση τα σχέδια του δήμου για την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη φαίνεται να αλλάζουν, καθώς τώρα εξαγγέλλεται η δημιουργία Πινακοθήκης στο κτίριο του μεταξουργείου (έργο που … αναμφίβολα εξυπηρετεί τους κατοίκους που δεν έχουν σχολεία και μερικοί ούτε καν αποχέτευση στα σπίτια τους). Ως εκ θαύματος, η νέα δημοτική Πινακοθήκη θα γειτνιάζει από τη μία με νεοαναγερθέν συγκρότημα πολυτελών κατοικιών (“loft”), ενώ στους παραδίπλα δρόμους πληροφορίες αναφέρουν πως ιδιώτης επενδυτής έχει αγοράσει το 80% σχεδόν του κτιριακού αποθέματος. Πρόσφατα αναφέρθηκαν περιπτώσεις εξώσεων φτωχών οικογενειών από κατοικίες που μετατράπηκαν τάχιστα σε ιδιωτικούς «χώρους τέχνης»…
Η περιοχή μεταλλάσσεται και συνακόλουθα βλέπουμε ήδη φαινόμενα όπως ο εκτοπισμός πάνω από 2000 ανθρώπων, μόνο στο Μεταξουργείο, από τις επαγγελματικές τους στέγες με πρόσχημα την «απομάκρυνση των οχλουσών παραγωγικών δραστηριοτήτων». Στο μέλλον ίσως δούμε να προχωράει ο εκτοπισμός κατοίκων που κατά τεκμήριο είναι φτωχοί ή μετανάστες στο περιθώριο της πόλης και πέρα.
Γινόμαστε λοιπόν θεατές εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα χωρίς καμία διαδικασία δημόσιας ενημέρωσης στις γειτονιές, χωρίς κανένα δικαίωμα συμμετοχής των ίδιων των πολιτών στα δρώμενα μιας πόλης, μέσα από αδιαφάνεια και με την απουσία οποιουδήποτε μηχανισμού προστασίας του κράτους και του δήμου.
Στον αντίποδα, δημιουργούνται ήδη κινήσεις πολιτών από κατοίκους, επιστήμονες και άλλους ενεργούς πολίτες που συναντήθηκαν το Νοέμβρη για να αναδείξουν όλα αυτά τα ζητήματα και να προστατεύσουν την περιοχή μέσω της δημιουργίας ενός παρατηρητηρίου ανάδειξης του προβλήματος και δράσης. Για μια ανάπλαση που να στοχεύει στις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων και όχι στις τσέπες των κερδοσκόπων.
Μεταξουργείο, Κεραμεικός 